Pranimi alarmues se “ rreziku i luftës së Evropës me Rusinë nuk është teorik , por real” bëhet nga CNN në analizën e saj të asaj që e përshkruan si “hija që Moska hedh mbi Evropën dhe i ka detyruar qeveritë evropiane të përballen me një të vërtetë që e kanë shmangur për dekada”.
Sipas rrjetit amerikan, “ky ishte përfundimi kryesor i një takimi të mbyllur të ekspertëve të mbrojtjes të mbajtur muajin e kaluar në Londër, si pjesë e një eventi nga Instituti Mbretëror i Shërbimeve të Bashkuara (RUSI)”.
CNN raporton se në takim morën pjesë ish-personel ushtarak, zyrtarë qeveritarë, zyrtarë të NATO-s , studiues dhe përfaqësues të industrisë së mbrojtjes.
“Vlerësimi i tyre ishte i përbashkët dhe shqetësues: Mbretëria e Bashkuar dhe aleatët e saj nuk janë të përgatitur në mënyrë të mjaftueshme për një luftë që, sipas agjencive të inteligjencës, mund të shpërthejë në vitet e ardhshme.”
Sipas raportit, ata që morën pjesë nuk iu referuan “skenarëve të luftës, por parandalimit”, duke vënë në dukje se “e vetmja mënyrë për të shmangur një konflikt të drejtpërdrejtë me Rusinë është që Evropa të jetë e gatshme ta fitojë një luftë të tillë nëse ajo shpërthen”.
Në këtë kontekst, ekspertët theksuan se “përtej nevojës për rritje të investimeve në një sektor mbrojtjeje kronikisht të pafinancuar, kërkohet edhe një ndryshim i thellë në mentalitet. Shoqëritë evropiane duhet të informohen qartë se epoka në të cilën Kontinenti i Vjetër mund të injoronte rrezikun e luftës ka mbaruar.”
“Ka prova se shoqëritë janë të gatshme ta zhvillojnë këtë bisedë, por po shohim qeveri që ende nuk ndihen mjaftueshëm të sigurta për t’u folur hapur qytetarëve të tyre”, vëren Sam Green , profesor i politikës ruse në King’s College London dhe ekspert për qëndrueshmërinë demokratike.
Lufta hibride dhe shqetësimi
Ekziston një konsensus në rritje midis ekspertëve se Rusia tashmë po zhvillon një luftë hibride kundër Perëndimit. Kjo përfshin operacione sabotimi, ndërhyrje në diskursin publik përmes dezinformimit, por edhe veprime të tilla si shkeljet e hapësirës ajrore të NATO-s, bllokimi i GPS në vendet baltike dhe sulmet ndaj infrastrukturës kritike, të cilat i atribuohen shërbimeve të inteligjencës ruse.
Sipas Green, këto veprime kanë ndikuar tashmë në opinionin publik në shumë vende evropiane. "Njerëzit po fillojnë të frikësohen, veçanërisht ndërsa këto incidente bëhen më të dukshme. Ne shohim dronë pranë aeroporteve dhe ekziston një ndjenjë në rritje se është vetëm çështje kohe para se të ketë një aksident serioz", thotë ai.
Frika në Baltik
Edhe pse Rusia nuk ka nisur një sulm të drejtpërdrejtë ushtarak kundër një shteti anëtar të NATO-s, analistët besojnë se kjo ndodh sepse ajo e di që, për momentin, nuk mund ta mposhtë aleancën e Atlantikut të Veriut. Megjithatë, ata paralajmërojnë se ky ekuilibër mund të ndryshojë.
Sekretari i Përgjithshëm i NATO-s, Mark Rutte, ka deklaruar se Rusia mund të jetë gati të përdorë forcën ushtarake kundër Aleancës brenda pesë viteve të ardhshme. Ministri i Jashtëm gjerman, Johann Vandeful, ka lëshuar gjithashtu paralajmërime të ngjashme , duke cituar vlerësime nga shërbimet e inteligjencës gjermane.
Nga ana e tij, Presidenti rus Vladimir Putin tha në dhjetor se Moska nuk po planifikonte një luftë me Evropën, duke shtuar, megjithatë, se "nëse Evropa dëshiron të luftojë, Rusia është gati".
Vlerësimi mbizotërues në shtetet baltike është se një sulm mund të ndodhë edhe brenda tre viteve të ardhshme. Një studim nga Qendra Belfer e Harvardit tregoi se vitet 2027 dhe 2028 përmenden më shpesh si momente të mundshme kohore.
Planet ekzistojnë, gatishmëria jo
NATO ka hartuar plane për t'u përballur me një sulm të mundshëm rus në vendet baltike, por ekspertët paralajmërojnë se këto bazohen në burime që nuk ekzistojnë në praktikë. "Planet dhe shifrat janë aty, por qeveritë nuk po ndërmarrin hapat e nevojshëm për t'i zbatuar ato", thotë Jack Watling , një studiues i lartë në RUSI.
Në Mbretërinë e Bashkuar, një rishikim i kohëve të fundit strategjik i mbrojtjes arriti në përfundimin se vendi ka nevojë për një forcim rrënjësor të forcave të armatosura, rezervave, mbrojtjes civile dhe qëndrueshmërisë së infrastrukturës kritike. Megjithatë, siç pranojnë autorët e tij, me ritmin aktual, Britanisë do t'i duhej rreth një dekadë për të qenë gati për luftë, ndërsa vlerësimet flasin për një horizont kohor prej tre deri në pesë vjetësh.
Fundi i "dividendit të paqes"
Për dekada të tëra, Evropa ka përfituar nga e ashtuquajtura "dividendë paqeje", duke investuar në mirëqenie sociale në vend të mbrojtjes dhe duke u mbështetur te Shtetet e Bashkuara për sigurinë e saj. Kthimi i Donald Trump në Shtëpinë e Bardhë dhe pushtimi i Ukrainës nga Rusia e kanë prishur këtë ekuilibër.
Sot, pothuajse të gjitha shtetet anëtare të NATO-s po i afrohen ose po e tejkalojnë objektivin prej 2% të PBB-së për shpenzimet e mbrojtjes dhe kanë rënë dakord ta rrisin atë në 5% deri në vitin 2035. Megjithatë, shumë analistë vënë në dyshim nëse qeveritë evropiane mund - dhe duan - t'i bindin qytetarët e tyre për sakrificat e nevojshme.
Siç theksojnë ekspertët, pranimi i këtyre sakrificave është më i lehtë në shoqëritë me besim të lartë në institucione, siç janë vendet nordike, ku koncepti i "mbrojtjes totale" është thellësisht i rrënjosur. Pyetja që mbetet e hapur është nëse ky model mund të zbatohet edhe në vendet me nivele më të ulëta të besimit institucional, siç është Mbretëria e Bashkuar dhe kryeqytete të tjera evropiane./ Versus.al
