Majat, një nga qytetërimet më të mëdha dhe më të avancuara të Mesoamerikës, e mbuluan dikur një pjesë të gjerë të Amerikës Qendrore, përfshirë territoret e sotme të Meksikës. Ata ngritën qytetet e para, zhvilluan kultura të qëndrueshme ushqimore, me misrin si bazë të jetesës së tyre, dhe morën pjesë në rituale misterioze, të cilat gjenden të dokumentuara në “shpellat e gjakut”.
Megjithatë, rreth shekullit të 8-të dhe të 9-të, qytetet e tyre të zhurmshme braktisën jetën urbane për t’u shndërruar në rrënoja. Zonat e ulëta të Gadishullit Yucatan, si Tikal, u zbrazën brenda një shekulli, duke lënë pas një mister që ka ndezur fantazinë e historianëve dhe arkeologëve për shekuj me radhë. Luftërat? Pandemitë? Apo forca misterioze e panjohur? Teoritë ishin të shumta, por kërkimet e fundit i hedhin dritë një shpjegimi më të errët dhe shumë më real.
Në librin e tij të vitit 2005, “Kolapsi”, gjeografi dhe historiani amerikan Jared Diamond sugjeroi se një thatësirë e zgjatur, e përkeqësuar nga shpyllëzimi masiv, ishte shkaku kryesor që rrënoi shoqërinë maya. Studiuesit e verifikuan këtë hipotezë me prova arkeologjike dhe mjedisore, dhe deri në vitin 2012, ishte konfirmuar se qytetërimi i Majave kishte rënë nga një katastrofë mjedisore të vetëshkaktuar.
Studimet e mëtejshme zbuluan se prerja masive e pyjeve për bujqësi dhe për prodhimin e karburantit uli aftësinë e Tokës për të thithur rrezet e diellit. Një analizë tjetër e bërë së fundmi, e Universitetit të Kolumbias, përdori të dhëna mbi popullsinë e qyteteve dhe sipërfaqet e pastruara për të simuluar pasojat: thatësira, dështimi i të korrave dhe mungesa e burimeve të pasurisë e detyruan popullsinë të largohej nga ultësirat e tyre në kërkim të ushqimit.
BL Turner, autori kryesor i një prej studimeve, thekson se Majat ishin mjeshtër të mbijetesës dhe dinin të jetonin në mjedisin e tyre. Por edhe ata, duke shfrytëzuar natyrën në mënyrë të pakujdesshme, përfunduan duke e shkatërruar vetë shoqërinë e tyre.
Rënia e qytetërimit maya mbetet një mësim i errët dhe i fuqishëm: natyra dhe veprimet njerëzore janë të lidhura ngushtë, dhe madje shoqëritë më të fuqishme mund të rrënohen nga dorë vetëdije e gabuar mbi mjedisin. / VERSUS
