Në vend që të festonte qetësisht 1 gushtin – Ditën Kombëtare dhe 734-vjetorin e themelimit të Konfederatës Helvetike – Zvicra u përball me një lajm tronditës nga Shtetet e Bashkuara. Presidenti amerikan Donald Trump njoftoi vendosjen e tarifave ndëshkuese prej 39% ndaj mallrave zvicerane, duke i dhënë fund përpjekjeve të Bernës për një marrëveshje të favorshme tregtare me Washingtonin.
Zvicra renditet kështu mes vendeve me tarifat më të larta doganore amerikane në botë – më keq qëndrojnë vetëm Siria, Laosi dhe Birmania. Ky vendim ka shkaktuar tronditje të madhe në një nga ekonomitë më të suksesshme eksportuese të Evropës.
Diplomacia dështoi, edhe historia nuk bindi Trumpin
Presidentja e Zvicrës, Karin Keller-Sutter, zhvilloi një bisedë telefonike me presidentin Trump mbrëmjen para shpalljes së tarifave, duke u përpjekur të frenonte vendimin. Ajo tentoi ta prekte emocionalisht Trumpin, duke përmendur lashtësinë e Zvicrës dhe rëndësinë e 1 gushtit si ditë themeli. Trump, në stilin e tij karakteristik, reagoi me “wow, wow” – i habitur nga historia – por më pas dha urdhrin për vendosjen e tarifave: 39%.
Kjo shifër simbolizon më shumë sesa një masë ekonomike – ajo është një goditje e rëndë për besimin që disa qarqe politike zvicerane kishin ndërtuar ndaj administratës Trump.
Politika zvicerane: shpresat që u kthyen në zhgënjim
Në muajt e fundit, një pjesë e klasës politike zvicerane kishte ndjekur një qasje pajtuese ndaj Trumpit. Presidentja Keller-Sutter nga Partia Liberale FDP besonte se kishte krijuar një marrëdhënie “të mirë pune” me Trumpin. Deputetë dhe ministra të partisë së djathtë SVP kishin shprehur publikisht mbështetje për Trumpin dhe shpresonin se ai do të sillte përfitime për ekonominë zvicerane.
Madje, Magdalena Martullo-Blocher, bijë e politikanit të njohur Christoph Blocher, kishte deklaruar se “Trumpi është i mirë për Zvicrën”. Por zhvillimet e fundit dëshmuan të kundërtën: tarifat ishin vendosur pa mëshirë, pikërisht në Ditën Kombëtare të Zvicrës.
Tarifat do të hyjnë në fuqi më 7 gusht, duke rrezikuar ndjeshëm interesat e eksportuesve zviceranë, përfshirë gjigandët farmaceutikë Roche dhe Novartis, të cilët kanë premtuar investime të mëdha në SHBA – përkatësisht 50 dhe 23 miliardë franga. Por as këto angazhime nuk ndihmuan për të bindur Washingtonin.
Sipas të dhënave zyrtare, SHBA kishte një deficit tregtar prej 38.5 miliardë franga zvicerane me Zvicrën në vitin 2024 – një ndër arsyet që, sipas analistëve, mund të ketë shtyrë administratën Trump të marrë masa të tilla të ashpra.
Komentet e zhgënjyera kanë vërshuar edhe në rrjetet sociale. Postimi i Ambasadës Amerikane në Bern, që uronte Zvicrën për festën kombëtare, është mbushur me komente kritike dhe ironike nga qytetarë të revoltuar.
Një kthesë e papritur – dhe një mësim i ashpër
A mund të zbutet vendimi deri më 7 gusht? Shumë janë skeptikë. Analistët besojnë se tarifat janë pjesë e strategjisë së Trumpit për të përforcuar pozicionin e tij në fushatën presidenciale në SHBA, duke premtuar “mbrojtje të punës amerikane” dhe “reduktim të deficiteve”.
Për Zvicrën, ky zhvillim është një kujtesë se miqësia politike nuk garanton gjithmonë favor ekonomik – dhe se diplomacia, sado e kujdesshme, mund të dështojë përballë impulsivitetit të një presidenti që nuk njeh rregulla të zakonshme ndërkombëtare.
Në një editorial të mëparshëm, autori i këtij artikulli kishte paralajmëruar një rrezik të ngjashëm me titullin “Switzerland – 31”, duke aluduar për masën e tarifës së mëparshme të diskutuar në prill 2025. Sot, me 39 për qind tarifë, titulli duket thuajse i butë në krahasim me realitetin aktual.
Zvicra ka hyrë në një fazë të re përballjeje me fuqinë ekonomike më të madhe në botë – dhe kjo përballje, për fat të keq, nisi në ditën e saj më të shënuar. /Versus.al
